Tsja, wat doe je op een winterse zaterdag waarop je eigenlijk van plan was om je laten meeslepen door beelden van de Elfstedentocht? Je kijkt even op de teletekst of er misschien toch niet een alternatieve tocht is gestart en stelt je daarna tevreden met het normale zaterdagse ritueel. Je begint met de krant en je lost de dubbele sudoku op.
Na de tweede koffie is het tijd voor de boodschappen. Je mag helemaal zelf beslissen, zegt je echtgenote, wat je te eten meeneemt voor morgen en dat is nog lastig genoeg.
Omdat er geen andere afspraken zijn gemaakt besluit je ’s middags om een bezoekje aan de Ingooi te brengen waar je tegen vieren arriveert.
Je bent niet de enige die op dat idee is gekomen. Nog buiten, bij de deur hoor je al het bassende geluid van ome Bram en ook Nico en Hansie proberen iemand te overtuigen. Van wat? Dat moet nog blijken.
Eenmaal binnen zie je dat Fransie het middelpunt van de discussie vormt. En niet voor niets want het pak dat hij draagt kan moeilijk genegeerd worden. Als schaatsoutfit bedoeld blijkt het volledig wit te zijn met uitzondering van een brede, verticale, rode baan over de bovenzijde. Voor de niet-insiders, in voetbalkringen staat dit bekend als het Ajax-tenue.
Na het begroetingsritueel neemt Bram je even apart om te vertellen wat er aan de hand is. Wat je denkt dat dit aangeklede knipperlicht van plan is te gaan doen.
Schaatsen waarschijnlijk, Bram, is je voor de hand liggende antwoord. Een veronderstelling die juist blijkt te zijn. Fransie wil meedoen aan schaatswedstrijden op de Keizersgracht die georganiseerd blijken te zijn door dat grote ochtendblad.
Maar er is meer aan de hand. “Heb je al op z’n rug gekeken,” vraagt Bram je vervolgens. Dat is niet het geval en onopvallend wandel je even door de Ingooi om de achterkant van Fransie te bekijken. Die is net bezig om meneer Piet z’n schaatsen te laten zien en je bekijkt de gewraakte rug waarop een tekst is aangebracht. In niet te missen letters staat er 100% CRUIJFF.
Het verbaast je niet. Je kent de voorkeur van Fransie en moet even denken aan een artikel dat je ’s ochtends las over Nobelprijswinnaar en psycholoog Daniel Kahneman.
Kahneman heeft een paar jaar geleden een boek gepubliceerd waarin hij uitlegt hoe beperkt het menselijk brein is. Veel zogenaamde ‘masters of the universe’ lijden aan ongeneeslijke zelfoverschatting. Ongehinderd door feiten en bewijzen slepen ze hun aanhang mee in grandioze projecten. Die eindigen doorgaans in een catastrofe. Kahneman geeft daar de volgende verklaring voor. Ons denken wordt aangestuurd door twee systemen. In de eerste plaats door wat hij noemt het intuïtieve systeem. Daarnaast bestaat een rationeel, bewust werkend systeem, als inspiratiebron voor slimme keuzes. Maar hij waarschuwt voor de misvatting dat laatstgenoemd systeem ons verstandig maakt. Bijna altijd heeft het intuïtieve systeem de overhand en blijft de mens een beperkt, impulsief, wezenlijk onverstandig, wezen.
Ondertussen zoek je Bram weer op om hem gerust te stellen. “Niks aan hand Bram,” fluister je hem toe. “Gewoon een kwestie van een intuïtieve keuze van Frans. Lost overigens niets op bij z’n favoriete clubje en ik ben bang dat we hier te maken hebben met een geval waarbij de aangedragen oplossing in feite het probleem is. Weet je hoe oud de gemiddelde Nederlander wordt?”
Omdat je merkt dat je tempo iets te hoog ligt voor Bram vul je het antwoord zelf maar in. “78,4 jaar, Bram. Dat betekent dat het, effe rekenen, nog 13,5 jaar kan duren voor die onsmakelijke soap bij de roodwitten is afgelopen. Wat zou je zeggen van een glaasje Berenburg?”Je maakt het niet zo laat daarna. En de Keizersgrachtrace laat je ook maar voor wat het is.
Een beetje lente lijkt je eigenlijk wel prettig. Rationeel bekeken kan die niet ver weg meer zijn.

11-2-2012

Waarnemer