Wandelen op de Eilanden. ‘De plaats waar architecten hun creativiteit de vrije loop hebben gelaten’, beloofde 100% Amsterdam, een boekje dat Amsterdam aanbiedt in 6 wandelingen. We hadden zin om weer eens een flinke verkenningstocht in de hoofdstad te maken en hoewel ik even twijfelde omdat de combinatie van nieuw en oudbouw achter het Westerdokseiland me ook aantrekkelijk leek kozen we toch voor de Eilanden. Een stuk Amsterdam dat in ongeveer 30 jaar onherkenbaar veranderd is. Je moet echt wel tot de generatie 60-plus behoren om nog sporen te herkennen van de Scheepvaartmaatschappijen, pakhuizen, Werkspoor en tal van andere bedrijven die hier tot voor kort het beeld bepaalden.

De routebeschrijving gaf het Centraal Station op als vertrekpunt en na een lunch in het Noord Hollands koffiehuis gingen we op weg. Half bewolkt, bijna geen wind, tien graden. Bijna ideale omstandigheden voor een flinke wandeling van ?, ja van hoeveel kilometer eigenlijk? Honderd procent Amsterdam gaf het niet aan maar met het bijgevoegde plattegrondje kwam ik op een kilometer of acht. Bij het Centraal Station lijkt het werk aan de Noord-Zuidlijn nu eindelijk op z’n eind te lopen maar kijk er niet gek van op als er plotseling weer ergens een betonnen toren verschijnt. Wij gingen op weg richting Bibliotheek. Ik kreeg de indruk dat ze daar een beetje uitgebouwd zijn en het is er dan ook onherkenbaar veranderd. Hoe lang is het helemaal geleden dat we die kant opliepen voor een bezoek aan het Stedelijk Museum. Dat wil zeggen aan het tijdelijke onderdak voor het Stedelijk in de hoogbouw van het vroegere stationspostkantoor. Tien jaar, vijftien? Andy Warhol aan de oevers van het IJ. Het blijkt maar zeven jaar te zijn. Dan moet die posttoren pas een jaar of vier geleden te zijn gesloopt. Gaat de tijd dus toch niet zo snel als ik even dacht. Maar we moesten verder, richting IJ. Zoals het op het plattegrondje stond ging het niet, we moesten een eindje terug, onder het spoorviaduct door en daar lag het IJ dat we pas goed konden zien nadat we via een trap op de Piet Heinkade stonden. Je hebt daar een fantastisch uitzicht, zowel in oostelijke als westelijke richting. De saai ogende woonwijk aan de overkant valt wat dat betreft uit de toon. Tot 1980 lag op die plaats de ADM. De Amsterdamse Dok en Scheepsbouw Maatschappij. Na de oorlog werd hier de Willem Barendsz gebouwd. Een walvisjager die moest voorzien in de behoefte aan vet en olie voor onze margarine-industrie. Echte boter was namelijk bestemd voor de Export. Onze jacht op walvissen heeft nog bijna 20 jaar geduurd. Toen in de zestiger jaren bleek dat de walvis een bedreigde diersoort werd stopte Nederland in 1964 met de jacht. Dat de olie van aardnoten in die tijd ook goedkoper was geworden dan walvisolie maakte het niet al te moeilijk om dat besluit te nemen. Naast de ADM stond het gebouw van Hollandia Kattenburg. Een van de vele naaiateliers in de hoofdstad. Falcon regenjassen stond op de gevel. Kan ook een bord op het dak zijn geweest. Je kwam er langs als je met de Valkenwegpont naar Noord ging. Voor dat bedrijf was het al in 1974 afgelopen. Nog langer geleden stond aan het eind van de Meeuwenlaan het eindstation van het trammetje naar Edam en andere plaatsen. Rechts van ons lagen de eilanden waar vroeger lange rijen zeeschepen van de Hollandse Lloyd en de maatschappij Nederland lagen en nog verder in oostelijke richting de KNSM. Maar er ontbrak toch nog iets aan dat beeld en in een flits wist ik wat miste. De lange rijen hijskranen waarmee de lading uit de zeeschepen werd gehesen en overgeladen in binnenvaartschepen. Als je in die tijd vanuit het Noorden richting Amsterdam reed waren de silhouetten van die kranen het eerste wat je van de stad ontwaarde. We hebben er torenflats voor teruggekregen. Terug naar 2014. Wij vervolgden onze wandeling, passeerden het Muziekgebouw, de Passengers Terminal voor cruiseschepen en een aantal kantoorachtige toestanden voor we linksaf gingen, onder pakhuis de Zwijger door over de brug die naar het Javaeiland voert. Daar kan je naar keuze langs de kades wandelen of een groene route kiezen tussen de rijen flats. Wij deden beide, ook omdat ik de overkant in Noord weer een keertje wilde zien. Net als de Eilanden ook ingrijpend veranderd. Ooit vond je hier naast de ADM, grootheden als Verschueren, Stork, Kromhout, Draka en Ketjen, die werk verschaften aan duizenden mensen. Voor zover ik weet zijn alleen Draka – ik heb er zelf gewerkt – en Ketjen dat tegenwoordig een andere naam draagt, nog actief. Wandelen over de kade waar ooit de Oranje en de Johan van Oldenbarnevelt aanmeerden. Ruim zestig jaar geleden liep ik hier ook tijdens een stageperiode bij de Technische Dienst van de Maatschappij Nederland. Bij het Azertplein besloten we om een bezoekje te brengen aan een van onze zonen die aan de Surinamekade een werkplaats heeft. Verrassing aan zijn kant natuurlijk toen wij binnen kwamen. Hoe wij zo plotseling in die buurt kwamen? Maar wel leuk en helemaal toen hij ons de pianola liet zien die hij op de kop getikt had. Op de vraag of die het nog deed zette hij zich aan het instrument dat met twee voetpedalen in gang wordt gezet. Het principe lijkt verder op dat van een draaiorgel waarbij de te spelen liedjes via een geperforeerde rol papier worden afgespeeld. Met dat verschil dat er een piano speelt. De Hammondorgels – het zal duidelijk zijn dat we met een muzikant te maken hebben – lieten we maar met rust. Er moest tenslotte gewerkt worden. We lieten na dit bezoek het stukje KNSM-eiland maar voor wat het was en zagen ook af van de omweg langs het Lloydhotel. Wel een historisch stukje Amsterdam, dat na de oplevering in 1921 tot 1936 dienst deed als tijdelijk verblijf voor landverhuizers die met de Koninklijke Hollandsche Lloyd naar Zuid Amerika emigreerden. We gingen op weg naar de Czaar Peterstraat, althans dat dachten we te doen maar we kwamen in een nieuwbouw woonwijk terecht waar het ook nog zachtjes begon te regenen. Schuilend onder een afdakje verdiepten wij ons in de plattegrond en kwamen erachter dat we 500 meter in oostelijke richting waren afgedwaald. Had je dan geen TOMTOM op je telefoon? Goeie vraag, ik had hem bovendien bij me maar toen ik eenmaal had ontdekt hoe de straat heette waar we stonden en deze ook terugvond op de kaart was uitstippelen van de juiste route het bekende fluitje van een cent. Het regenen was gelukkig ook weer gestopt. Na vijf minuten stevig doorstappen bereikten we een viaduct onder de spoorbaan, wandelden daar onder door et voilà, we stonden in de Czaar Peterstraat. We waren terug in het Amsterdam van voor de oorlog. Een winkelstraat die tot een aantal jaren terug geleidelijk een slechtere naam had gekregen maar daar is verandering in gebracht met de komst van nieuwe winkels, bedrijven, creatieve ateliers. Veel woningen waren gerenoveerd en dat gaat de komende jaren nog verder met de bouw van grotere huur en koopwoningen. Wij kwamen langs een aantal, dat in de steigers stond. Bij de Nieuwe Vaart staken we de brug over om daarna rechts af te slaan, de Hoogte Kadijk op. Ook in deze buurt is ongelooflijk veel bijgebouwd. Je kunt bij de wandeling uit 100% Amsterdam kiezen tussen de Hoogte Kadijk, de Laagte Kadijk en het Entrepotdok. Ze zijn alle drie de moeite waard om te bekijken met de achterzijde van Artis, de Kalenderpanden en nog veel meer. We begonnen echter onze voeten te voelen, volgden een zigzagroute tot de Nieuwe Herengracht om bij het Waterlooplein te eindigen. Met alle fotostops waren we drie uur onderweg en we vonden het mooi. Tijd voor koffie en een broodje bij de Bagels en Beans. Dat stuk met de Kadijken en de Plantagebuurt bewaren we voor een aparte wandeling, een volgende keer. Foto’s? Natuurlijk maakten we foto’s. Voor onszelf, voor de vrienden en kennissen, voor de mensen die een zetje nodig hebben om het ook een keer te doen.

2-3-2014 erJeetje