28 mei 2014

WANDELEN IN AMSTERDAM NOORD

0 Reacties

Of we vaak in Noord komen? Tegenwoordig nauwelijks maar dat was niet altijd het geval. Tot mijn pensionering kwam ik er vijf keer per week. Ik werkte er namelijk maar zag dan alleen maar een paar straten in de buurt van de Hollandse Draad en Kabelfabriek, bij insiders bekend onder de merknaam Draka.
Mevrouw erJeetje kent Noord van de tijd dat ze er woonde tot haar vader door de Shell werd overgeplaatst naar Delft en de familie dientengevolge verhuisde naar Voorburg.
Amsterdam Noord was tot de jaren veertig het industriële deel van de stad. Met scheepsbouw, Ketjen, Stork, Shell, Kromhout, Draka en nog een rits andere fabrieken aan de oevers van het IJ. Daarachter lagen de woonwijken voor de werknemers van die bedrijven.

Tunnels of een brug voor de verbinding met de centrale stad waren er niet. Wie naar Noord wilde of visa versa was aangewezen op de pont, de openbaar vervoerbootjes van de gemeente en het bootje van Bergman.
De afgelopen zestig jaar is er veel veranderd in deze stadswijk. Een groot deel van de industrie is vertrokken naar lage lonen landen en daarmee de werkgelegenheid voor duizenden mensen. Daar staat tegenover dat er veel woningen zijn gebouwd. En met drie autotunnels, twee bruggen en over een paar jaar een metroverbinding is de bereikbaarheid tienvoudig verbeterd hoewel de wandelaar en de fietser voor een snelle verbinding nog altijd zijn aangewezen op de pont achter het Centraal Station.
Noord is nog niet uitgebouwd en wij gebruikten een mooie meizondag om een stukje van de vernieuwingen te zien en een bezoek te brengen aan het museum van de wijk.
Wandelend uiteraard waarbij we met de pont achter het Centraal Station het IJ overstaken. Die is dus uitsluitend voor voetgangers, fietsers en brommers bestemd en altijd druk. Onze bestemming lag recht tegenover het CS met EYE en de Shelltoren als markante punten. Het vroegere kantoorgebouw van Shell was van een kleurige jas voorzien. Een jaar geleden waren er plannen om er een hotel van te maken, een draaiend restaurant op de bovenste verdieping en dure appartementen maar ik lees er al en tijdje niets meer over en dat betekent meestal dat de plannen in een bureaula zijn verdwenen.
Shell heeft een jaar of tien geleden het grootste deel van haar bedrijfsterrein verkocht aan de gemeente waardoor er 20 ha vrij kwam voor de aanleg van appartementen, kantoren, een oeverpark en het filmmuseum EYE. Een geheel nieuwe wijk die onder de naam Overhoeks ruimte moet geven aan wonen, werken en recreatie. Het filmmuseum is inmiddels gerealiseerd en een bezoektrekker van formaat. En een rij gebouwen met prestigieuze appartementen staat ook te pronken aan de IJ-oever maar daarachter ligt nog een kale vlakte op liefhebbers te wachten. Ik denk dat de lopende economische crisis zand in de bouwplannen heeft gegooid.
Wij maakten wat foto’s van de omgeving waaronder een van een laboratoriumgebouw dat is blijven staan en na herinrichting ruimte verschaft aan wat men noemt ‘kleinschalige bedrijven’.
Daarna staken we via de Willemssluis het NoordHollandskanaal over en liepen via een smalle doorgang over de IJtunnel naar de Adelaarsweg. Het eerste deel van deze straat wordt nog net niet weggedrukt door het ventilatiegebouw van de tunnel. Dat neemt ook het zicht weg op de in 1916 gebouwde villa De Volewijck, woonhuis van de familie Duyvis. Dat die deze plaats hadden gekozen lag voor de hand. Jan Teewis Duyvis, zoon uit een Zaans ondernemersgeslacht, had in 1910 namelijk het initiatief genomen om aan de Hamerstraat in datzelfde Noord een klein fabriekje voor de fabricage van elektriciteitskabels te beginnen.
Ik vond dat de huizen langs de Adelaarsweg er redelijk onderhouden uitzagen. Datzelfde gold trouwens voor de wijk daarachter, de Vogelbuurt. Hier is de afgelopen jaren duchtig gerenoveerd en er is ook wat nieuwbouw gepleegd. Desondanks een slechte buurt om op te groeien rapporteerde het Verwey-Jonkerinstituut in 2012. De Vogelbuurt  werd daarbij getest op jeugdwerkloosheid, criminaliteit, kindermishandeling en het aantal voortijdige schoolverlaters. Op alle punten scoorde de wijk op lokaal niveau het slechtst.
Of dat aan de bewoners lag, aan de woonsituatie of aan het ontbreken van werk weet ik niet. Uit de aanwezigheid van een moskee bij het Spreeuwenpark mag je in ieder geval afleiden dat net als in andere volksbuurten van Amsterdam veel van de oorspronkelijke bewoners van de wijk plaats hebben gemaakt voor nieuwkomers uit Turkije en Marokko.
In ieder geval heerste er tijdens onze wandeling zondagrust. Hier en daar wat spelende kinderen, een vader die bezig was om de fiets van z’n dochtertje te maken, twee allochtone Nederlanders die voor de deur van een wasserij zaten te praten en om de beurt een teugje uit een waterpijp namen. Ze lachten een beetje verlegen terug toen we ze een goede middag wensten.
Links van de Hagedoornweg raasden in de diepte de auto’s voorbij, gaand naar of komend van de IJtunnel. Vroeger kon je voorbij het Kraaienplein het Volewijckpark inlopen maar dat is gesneuveld bij de aanleg van de tunnel. Ik doe een plattegrondje uit 1945 bij dit verhaal voor de liefhebbers die willen ‘meewandelen’.
Wij arriveerden op een gegeven moment op de Meeuwenlaan en bezochten daarna het vroegere badhuis van Vogeldorp dat tegenwoordig onderdak verschaft aan een klein museum. Museum Amsterdam Noord dat sinds 2009 bestaat.
In een vaste opstelling en met wisselende tentoonstellingen probeert men om de bezoekers het verhaal te vertellen over de duizendjarige geschiedenis van de bewoning in Amsterdam-Noord.
De huidige expositie vertelt alles over badhuizen in Amsterdam. Wat de historie van het stadsdeel betreft was er duidelijk nog heel veel te doen.
Heb ik al verteld dat het warm was? En zonnig? Reden genoeg om na ons museumbezoek een bezoek te brengen aan het bos van Noord. Op de kaart uit 1945 die in het museum hing, werd het aangegeven als IJ-bosch maar de inwoners van Noord zullen het niet anders kennen dan als het Vliegenbos. Niet vanwege deze gevleugelde insecten maar omdat de aanleg in 1912 tot stand kwam door de initiatieven van gemeenteraadslid Willem H. Vliegen.
Na zijn overlijden staat het bos vanaf 1950 officieel als Vliegenbos op de kaart.
De ingang van het bos ziet er ongewoon uit door de massieve ijzeren bogen die er zijn geplaatst. Een initiatief van de kunstenaar Peter Diem die daartoe resten van de in 1970 gesloopte Parijse Hallen op de kop wist te tikken. Niet dat iedereen daar gelijk gelukkig mee was maar als symbool voor de verdwenen industrie in Noord doen ze het met een groene achtergrond wel aardig.
We hadden dorst gekregen van de wandeling en een belegd broodje leek ons ook wel lekker. Twijfelden eerst of we gehoor zouden geven aan de uitnodigende tekst op een schoolbord dat het terras van het camping restaurant open was maar onze nieuwsgierigheid gaf de doorslag.
Camping zie ik sommige lezers nu al denken? In het Vliegenbos?
Het antwoord is bevestigend. Je kunt kamperen in het Vliegenbos. En gedreven door nostalgische herinneringen aan de vele keren dat we in Frankrijk kampeerden maakten we een wandeling over het terrein. Het zag er uitstekend verzorgd uit en onder het genot van een koel biertje en een lekker broodje ham-kaas op het terras kregen al die verhalen nog een extra gouden randje gevolgd door hardop uitgesproken gedachten in de trant van: ‘als we nou nog een keertje een caravan huren dan rijden we op ons gemak naar ……. ‘. Weer terug op de aarde besloten we om dat toch maar niet te doen.
Overigens een leuk stel dat het campingrestaurant dreef. Ze bevestigden dat de camping een jaar of 20 – 30 geleden een slechte naam had maar dat de huidige beheerders de zaak beter onder controle hadden. En voor bezoekers die het allemaal toch nog niet begrepen gaf het grote bord op het terras uitleg. No drugs.
Bij onze wandeling terug hielden we het eerste deel dezelfde route aan maar staken bij de Havikslaan de brug over het kanaal over omdat het aan de andere kant onder de bomen minder warm was. We volgden de Buiksloterweg en passeerden daarna een stukje Noord dat aanzienlijk ouder is dan de rest van Noord. Een stukje dorp midden in de stad.
Nog ouder is het Tolhuis dat we daarna passeerden. Hoewel het open was maakte het op mij niet een echt uitnodigende indruk om even binnen te komen. Datzelfde gold voor een gesloten hek van de Tolhuistuin. Laatstgenoemde plaats moet in combinatie met het verbouwde vroegere Shellrestaurant een cultureel centrum van allure worden. Na allerlei vertragingen zou het in mei geopend worden maar daar zag het niet echt naar uit.
Er stond overigens nog een ander gebouw waarop met grote letters TOLHUISTUIN was vermeld met daaronder Open Coop. Het poortgebouw van de Tolhuistuin vond ik thuis via Google. Het blijkt onderdak te verschaffen aan de organisatie NetwerkDemocratie die deel uitmaakt van OPEN COOP.  Prachtig maar wie en wat is OPEN COOP? Houd je vast. “De OPEN COOP is een fysieke en publieke maakplek in de stad Amsterdam waar ideeën en vraagstukken die nog niet helemaal uitgewerkt zijn al getest en verder ontwikkeld kunnen worden. Een plek waar verschillende disciplines fysiek samen werken en input leveren, waar kruisbestuiving tussen techniek, kunst en design ontstaat door te doen.”
Alsof we een voorgevoel hadden lieten we het daarom maar voor wat het was. We waren ook een beetje moe van de wandeling en gaven de voorkeur aan de overtocht naar het Centraal Station waar de 51 op ons wachtte.
Wandelen in Noord noemde ik dit stuk. Een deel van het oude Noord. Het hele stadsdeel is vele malen groter dan het stukje dat ik beschreef. Maar misschien is het een idee om ook eens een ander deel te verkennen. Bijvoorbeeld bij de opening van de NoordZuidlijn.

27 mei 2014
erJeetje

wandeling noord 086

wandeling noord 004

wandeling noord 012

wandeling noord 022

wandeling noord 021

wandeling noord 037

wandeling noord 038

wandeling noord 041

wandeling noord 048

wandeling noord 050

wandeling noord 053

wandeling noord 060

wandeling noord 062

wandeling noord 076

wandeling noord 077

wandeling noord 080

wandeling noord 096

wandeling noord 100

wandeling noord 104

wandeling noord 099

wandeling noord 118

wandeling noord 128

wandeling noord 130

wandeling noord 137

wandeling noord 014

wandeling noord 141

wandeling noord 152


[begin]