En al weer trakteerde maart ons op een lentedag. Wij gebruikten hem voor een rondje Amsterdam waarbij we van plan waren om gelijk een bezoek te brengen aan Tuschinski om de film Grand Hotel Budapest te zien. Dat laatste had als gevolg van een foutje in onze tijdsplanning enige voeten in aarde. Om naar de met vijf sterren door de gezamenlijke filmcritici gewaardeerde film te kijken moesten we toch even wachten vertelde het meisje aan de balie. De film was namelijk al twintig minuten bezig en de volgende voorstelling begon om half vier. Wij waren er van uitgegaan dat de film om twee uur zou beginnen.

Draait ie dan misschien ook in Pathé de Munt was onze vraag? Het antwoord was ontkennend maar de film draaide wel in Cinecenter – voor de niet ingewijden, aan de  Lijnbaansgracht –  en een snelle blik in de filmagenda leerde ons dat er een voorstelling begon om kwart over twee. We besloten om daar op ons gemak naar toe te lopen en onderweg ergens een broodje mee te pakken want wandelen maakt hongerig.
Heb ik al verteld dat het druk was? Bij deze dan. Schoolgaand zuidelijk Europa gebruikte het vroege voorjaar voor een schoolreis en het leek hier en daar wel of Spaans en Italiaans als voertaal waren ingevoerd. Juffen en meesters probeerden de aan hun toevertrouwde tieners bij elkaar te houden wat in de Nieuwe Hoogstraat – waar wij met onze tocht door Amsterdam waren begonnen – een hele opdracht was want de verlokkingen waren daar groot.
Maar wij waren op weg naar de film. Die speelt zich af in de jaren 20-30 van de vorige eeuw in een fictieve Midden- of Oost-Europese staat met hotel Budapest als middelpunt. Je zou kunnen zeggen dat het model staat voor het veranderende Europa van die tijd. Hoofdpersoon is de hotelconciërge Gustave die het hoofd moet bieden aan de wensen van een onafgebroken stroom gasten waaronder spionnen, militairen, een
barones met een verzameling schurkachtige familieleden, naziachtige politici en andere elkaar de macht betwistende figuren.
Het verhaal kwam naar mijn smaak wat moeizaam op gang maar werd vermakelijk toen er op een gegeven ogenblik wat tempo in kwam en in een kolderieke stijl door de tijd marcheerde.
De topwaardering van vijf sterren vond ik wat overdreven maar misschien deelde de toelichting in de aftiteling dat de film gebaseerd was op een verhaal van Stefan Zweig, een rol. Voor mij was het aanleiding om me thuis in de achtergronden van deze schrijver te verdiepen. Wikipedia vertelt er het volgende over.
De in 1881 in een welgestelde joodse familie in Wenen geboren Zweig meldde zich bij het begin van de 1^e wereldoorlog vrijwillig bij de oologspers. Het verloop van de oorlog maakte hem echter steeds meer een oorlogstegenstander. Na het einde van de Eerste Wereldoorlog keerde hij terug naar Oostenrijk.
Het uiteenvallen van het Habsburgse rijk in 1918 was voor hem een verbijsterende ervaring. Zo schreef hij later: “Vandaag, nu het grote noodweer haar allang verwoest heeft, weten we eindelijk dat die wereld van zekerheid een luchtkasteel is geweest. Maar toch, mijn ouders hebben erin gewoond als in een huis van steen”. Nadat de Nationaalsocialisten in 1933 in Duitsland de macht hadden gegrepen en ook hun invloed in Oostenrijk voelbaar werd, emigreerde Stefan Zweig naar Londen. Bij zijn uitgever in Leipzig mocht Zweig niet meer publiceren. Hij vond echter nog een uitgever in Wenen. In 1936 werden Zweigs boeken in Duitsland verboden en belandden ze tijdens openbare boekverbrandingen op de brandstapel. Zijn huwelijk werd in 1938 ontbonden; in 1939 hertrouwde hij met Charlotte Altmann.
Na het uitbreken van de tweede Wereldoorlog nam hij de Engelse nationaliteit aan. Hij verliet Londen en kwam via New York, Argentinië en Paraguay in 1940 in Brazilië terecht.
Samen met zijn tweede vrouw koos Zweig op 22 februari 1942 ervoor om vrijwillig een einde te maken aan hun leven. Of zoals hij zelf schreef: “aus freiem Willen und mit klaren Sinnen” vanwege zijn treurigheid over de vernietiging van zijn “geistige Heimat Europa”. Zweig besefte dat hij, ook bij een eventuele overwinning op Hitler-Duitsland, vertegenwoordiger van een voorbije wereld zou zijn (Die Welt von Gestern, titel van zijn laatste boek), en hij wenste dit niet bewaarheid te zien worden.
Achteraf had ik me misschien beter in Zweig kunnen verdiepen voor we de film zagen. Dan had ik er ongetwijfeld met andere ogen naar gekeken.Wat foto’s van de stad in lentestemming als besluit van deze aflevering.
Een bijzondere stad maar dat wist je natuurlijk al.

Erjeetje