Over Mahn- en andere Mäler
Op z’n tijd ben ik best liefhebber van een stukje natuur. Ik heb genoten van leeuwen en olifanten in Kenia, prachtige natuurgebieden gezien op allerlei plaatsen maar voor een stadsmens zoals ik trekken ook altijd de stad en zijn bewoners. De reden is simpel, ik ben nieuwsgierig hoe men elders de openbare ruimte heeft ingevuld. Hoe de straten en pleinen zijn ingericht, de plaatsing van de beelden en fonteinen, of er gedenktekens zijn en de decoraties waarmee men de gevels heeft opgeleukt. In ons land geeft men wat dat betreft de voorkeur aan soberheid. Een gevolg van de invloed van het Calvinisme? Het zou me niet verwonderen.Hoe het ook zij, de plaatsen die we aan de Moezel bezochten maakten op mij alleen door de wijze van bouwen al een bijna uitbundige indruk. Met veel vakwerkhuizen, kleurige decoraties aan de gevels. In Kröv, Bernkastel, Trier en een handvol dorpen heeft men zich lekker uitgeleefd. Of het allemaal even verantwoord is moet iedereen maar voor zichzelf uitmaken. Ik heb in ieder geval m’n ogen uitgekeken.
En een serie plaatjes geschoten waarvan ik er in deze aflevering een aantal laat zien. Voor het gemak heb ik ze ingedeeld in drie groepen. Als eerste volgen voorbeelden die te maken hebben met de wijnbouw, in de tweede groep heb ik alles opgenomen wat te maken heeft met het geloof en de rest zit in de derde verzameling.Om met de groep wijnbouw te beginnen, die bestond vooral uit bedrijfs- of streekreclames. Veel vaten, oude wijnpersen en beeldjes van mensen aan de pluk.
Kleurig, fleurig en dorstverwekkend wat ongetwijfeld de bedoeling was. Met voor de kenners een kostbaar flesje uit 1953 in de etalage van een slijter in Bernkastel.
Het geloof werd vooral vertegenwoordigd door Jezus van Nazareth met- of aan het kruis. Ook Maria ontbrak niet, in een geval met een afgeknipt druiventrosje aan haar voeten.
De Dom (of kathedraal) in Trier is van zo’n eerbiedwaardige ouderdom dat je hem alleen al daarom moet bezoeken. Ik kon natuurlijk niet om een beeld heen dat ernstig gehavend was. Door de tand des tijds waren zowel de handen als de neus gesneuveld.
Maar er hingen ook prachtige moderne tegeltableaus.
Mooi zijn de wijzerplaten van de kerkklokken met spreuken in de geest van: ‘duur uw uur’ en dergelijke. Als contrast heb ik er een enorme zonnewijzer bij geplaatst.
In Bernkastel werd onze aandacht getrokken door een straatnaambordje bij een nauw straatje. Zur alten Synagoge stond er op vermeld en nieuwsgierig liepen we het straatje in, beter gezegd op want het liep stijl omhoog. De synagoge liepen we nog bijna voorbij en was dicht. Even dacht ik nog iets van het binnenste van het gebouw te kunnen bekijken via een zijraampje maar waarschijnlijk keek ik in een vertrek dat ze ook wel als kleinste kamertje plegen aan te duiden. Op de vensterbank stond namelijk een fles Wc-reiniger.
De laatste groep foto’s is een verzameling geworden van beelden, pleintjes met vakwerkhuizen, herdenkingsmonumenten voor de twee wereldoorlogen. En een huis met merkwaardige bolle raampjes die leuke spiegeleffecten opleverden.
Iets volkomen nieuws dat wil zeggen voor mij waren de tegeltjes die we in Trier zagen. Drie bronzen plaatjes die een paar meter voor een huis in het trottoir waren aangebracht. Ze waren voorzien van een tekst die niets te raden overliet.
Hier wohnte …
Deportiert 1940
Ermordet 1943 in Auschwitz.”
Weer thuis kwam ik er via internet achter dat men dit in Duitsland Stolpersteine noemt. Kubusvormige keitjes die aan de bovenzijde van een bronzen plaatje zijn voorzien met een tekst zoals hierboven weergegeven.
Volgens Wikipedia is het een project van een Duitse kunstenaar, Gunter Demnig. In de afgelopen vijftien jaar zijn er in diverse Duitse steden duizenden geplaatst.
Het doel is duidelijk. Ze dienen als waarschuwing, om iedereen te herinneren aan wat er tussen 1933 en 1945 gebeurd is. Vandaar dat men ze ook wel Mahnmalen noemt.
Misschien is het een idee om die waarschuwing nog indringerder maken door er een ononderbroken lijn van te maken die de wereld omspant. Duitsland komt de twijfelachtige eer toe daaraan met zes miljoen gedode Joden een lengte van 600 kilometer bij te dragen.
30-10-2008
erJeetje