ONVOLTOOID VERLEDEN TIJD

Verhalen over m’n jeugd in de Rivierenbuurt

Eigenlijk is hij nooit helemaal weggeweest

Eigenlijk is hij nooit helemaal weggeweest. De oorlog bedoel ik, die van 40-45. Ze hebben wel geprobeerd hoor om ‘m te laten verdwijnen. Direct al nadat hij afgelopen was. Het leek wel of er was afgesproken om er niet meer over te praten. Als je dat maar lang genoeg zou volhouden dan werd hij vanzelf zoiets als de tachtigjarige oorlog of de Hoekse en Kabeljauwse twisten.
Maar echt lukken deed dat toch niet echt. Er was gewoon te veel gebeurd en na een jaartje of twintig zwijgen kwamen de eerste verhalen. Daarna was 40-45 niet meer weg te denken, vooral in de meimaand. (meer…)

74 JAAR GELEDEN

De herdenking van de Februaristaking
74 Jaar geleden vond de Februaristaking plaats. Om precies te zijn op 25 februari 1941.
Het verhaal over deze staking is al een eindeloos aantal malen verteld. Hoe duizenden mensen uit Amsterdam en omgeving hun werk neerlegden uit protest tegen de anti-joodse acties van de WA en de daarop volgende strafexpedities van de Grüne Polizei  tegen de joodse bevolking in Amsterdam.
De verontwaardiging die dit opriep leidde uiteindelijk tot een proteststaking die zich als een lopend vuur over de hele stad uitbreidde. Beginnend bij de tram gingen bedrijven, gemeentekantoren en winkels dicht. (meer…)

De foto van mijn moeder

Wie kent niet de verhalen over de hongerwinter. En de hongertochten. Toen de hoeveelheid voedsel op een gegeven moment steeds geringer werd en honderden Amsterdammers er op uittrokken om te proberen buiten de stad een aanvulling op hun karige rantsoen te vinden. Lopend of op de fiets trokken ze de kop van Noord-Holland in. Sommigen zochten het nog verder en gingen naar de Veluwe en zelfs naar Overijssel. (meer…)

Maar eerst kwam de herfst

Het Parool besteedde in de krant van 29 september aandacht aan stadskinderen die tijdens de Hongerwinter naar het platteland werden gebracht om aan te sterken. Ik kan me nog goed herinneren dat de twee jongens van onze buren in die tijd een paar maanden bij een pleeggezin in Ommen doorbrachten.
Op een gegeven moment, ik denk najaar 1944 maar het kan ook later zijn geweest, zouden m’n jongste broer en ik ook gaan, naar Friesland of Groningen. Met de boot over het IJsselmeer. (meer…)

Stolpersteine in Borne

Stolpersteine of struikelstenen zoals ze in Nederland genoemd worden, zag ik voor het eerst jaren geleden in Trier. Het zijn kleine stenen van 10 bij 10 centimeter die als gedenkteken zijn opgenomen in het trottoir bij huizen waarvan de bewoners door de nazi’s werden verdreven, gedeporteerd of gedood. Op de bovenzijde van de steen is een messingplaatje aangebracht waarin de naam, geboortedatum, deportatiedatum en de plaats en datum van overlijden van de slachtoffers zijn gestanst.
De initiatiefnemer van dit idee is de Duitse kunstenaar Gunter Demnig, de eerste steen werd in 1994 in Berlijn-Kreuzberg geplaatst.
In Nederland kom je ze nu ook hier en daar tegen. In de krant las ik dat de plaatsing van de eerste steen in ons land een aantal jaren geleden in Borne plaatsvond. Toevallig waren we verleden week in dit Twentse dorp en we zagen ze op meerdere plaatsten waaronder bij de voormalige synagoge. Als ik goed geteld heb zijn het er totaal 36.
De kleine synagoge werd tijdens de oorlog door de bezetters vernield. Het gebouw is gerenoveerd en wordt tegenwoordig ondermeer voor exposities gebruikt.
4-5-2014

Borne 006

Borne 007

Borne 008

Borne 033

Ongewenscht gedrag

‘Dit lijkt me wel iets voor jou,’ zei de oud-collega laatst tegen me en hij gaf me iets wat ik aanvankelijk voor een tijdschrift hield maar veel meer bleek te zijn.
‘Nederland in den oorlog’ stond op de omslag en ‘Historisch document met reproducties van officieele stukken’. Voor een prijs van f 1.50 in Nederland.
Wat ik had gekregen bleek een uitgave te zijn van A.W.Bruna & Zoon’s Uitgevers-maatschappij, samengesteld door de heren F. Vervooren en W.C. Kentie. Een verzameling van berichten in de Nederlandse dagbladpers aangevuld met reproducties van officiële stukken over de periode van 8 t/m 31 mei 1940.
Merkwaardig genoeg ontbreekt een datum van uitgave. (meer…)

Verraad

Verraad. Ik kwam het woord gisteren tegen in een bespreking van het boek van Guus Luijters in het Parool. In memoriam. Als herinnering aan de achttienduizend kinderen die in 1942-1945 uit Nederland werden weggevoerd en vermoord. In Belzec, in de gaskamers van Auschwitz, in al die andere oorden van verschrikking. (meer…)

De verdwenen kinderen

Hans Peter Siegfried Pick werd maar vijf dagen later dan ik, op 10 augustus 1933, geboren. Hij in Berlijn, ik in Amsterdam West. Martin Pick, zijn vader, kwam oorspronkelijk uit Polen en was op 10 juli 1932 in Berlijn getrouwd met Adelheid Alice Hirsch.
Als het echtpaar al hoopte op een gelukkige toekomst dan is die maar kort geweest. Op 30 januari 1933 kwam namelijk Adolf Hitler aan de macht als rijkskanselier van het Duitse Rijk. Krap twee maanden later, op 23 maart 1933 verwierf hij op grond van het aannemen van de zogenoemde Machtigingswet dictatoriale volmachten en werd de Rijksdag buiten spel gezet. Het betekende de invoering van een Nationaalsocialistische maatschappij zonder de mogelijkheid voor een controlerend parlement om in te grijpen.
Later in 1933 verschenen de eerste borden in de straten van Duitsland met opschriften als ‘Joden niet welkom’ en ‘Koop niet bij Joden’. De levensomstandigheden van de Joodse bevolking werden daarna geleidelijk zwaarder en bereikten een voorlopig dieptepunt tijdens de Kristallnacht op 9/10 november 1938.
De familie Pick besloot al eerder dan laatstgenoemde datum Duitsland te verlaten en vertrok naar Nederland. Op 3 april 1937 betrokken ze in Amsterdam een benedenhuis op nummer 118 in de Deurlostraat.
De familie kreeg de toevoeging Vr. op hun archiefkaart in het bevolkingsregister. De afkorting voor vreemdeling neem ik aan en bij vader Martin kwam de vermelding koopman te staan.

(meer…)

Das Spiel ist aus, Walter

“Hebben jullie zin om vrijdag naar de nieuwe film over Walter Süskind te gaan,” vroeg m’n schoondochter een week geleden. “Het is een speciale voorstelling die in Kriterion wordt georganiseerd. Als oud-medewerkers zijn we daarvoor uitgenodigd maar het lijkt me echt iets voor jullie. Na afloop is er ook nog een gesprek met een zoon van Piet Meerburg en de producent van de film.”
Als toelichting, Piet Meerburg is oprichter van het filmtheater en wordt als lid van het studentenverzet in de film geportretteerd.
Ik moest even nadenken over haar voorstel. M’n herinneringen aan de bezetting komen meestal niet overeen met de voorstelling die in Nederlandse films over die periode wordt gegeven maar we besloten toch om te gaan.
(meer…)