Wat zou je er van zeggen als we na de Wolkenkrabber ook het Apollo House met een bezoek vereren, zei vriend Jos een paar weken geleden en hij stuurde me gelijk een stapeltje informatie als voorbereiding. Ik moet bekennen dat ik even opkeek bij de naam die hij noemde maar dat probleem was snel opgelost. Het ging om de vroegere Rijksverzekeringsbank aan de Apollolaan. De tweede wolkenkrabber van Amsterdam zoals men het gebouw zestig jaar geleden wel noemde.
Donderdag voor de Kerst was het zover en sjokte ik na een tramritje ’s ochtends om negen uur van station Zuid richting Scheldestraat door de rulle sneeuw. Het was koud, de al jaren durende aanleg van de Noord Zuidlijn bij het RAI-gebouw maakte me ook niet echt vrolijk en ik nam me voor om in de Scheldestraat even te stoppen voor een warme kop koffie bij een van de koffiebars.

De vroegere winkelstraat is tegenwoordig van een vier of vijf meter boven de straat hangend tijdelijk riool voorzien bij de entree aan het Scheldeplein. Over het algemeen betekent tijdelijk in Amsterdam dat het betreffende gebouw of installatie lang meegaat. Ik zeg het maar even voor het geval men op het Scheldeplein denkt dat die merkwaardige rioleringspoort – tot m’n verrassing had de gemeente hem met plastic klimop opgeleukt – over een paar jaar weer verdwijnt. Reken nergens op.
Ondanks het vroege tijdstip was de feestverlichting in de straat aangestoken maar de aanleiding voor dat vertoon ontging me. Alle horecagelegenheden verkeerden nog in diepe rust en zowel de koffie als een warm broodje kon ik dus wel vergeten. Wereldstad, mopperde ik in m’n baard en ontweek een langsscheurende auto toen ik tegenover de winkel van Minne Sluiter probeerde over te steken. De eigenaar stopt er eerdaags mee, las ik in het Parool. Zou geen slecht idee zijn als er een koffiebar in komt die ’s ochtends om acht uur z’n deuren opent, bedacht ik ter plaatse. Voor verkleumde bezoekers van de RAI als die open is of andere bezoekers van de Rivierenbuurt.

de tempel van Apollo in Rome

Maar daar had ik op dat moment niets aan en ik moest me troosten met de gedachte dat ik vast wel iets warms aangeboden zou krijgen in de Rijksverzekeringsbank zoals het Apollo House vroeger genoemd werd.
Wist je dat het pas in 1938-39 gebouwd werd? Ik vraag het maar even want ik dacht dat het ouder was maar niet dus. Op 20 november 1939 vond de feestelijke opening plaats en in de weken daarna marcheerden de ambtenaren naar binnen die zich met de uitvoering van de ongevallenwet bezig gingen houden.
Maar de sociale wetgeving veranderde na de oorlog, de uitvoering kwam bij de SVB, het gebouw werd misschien te klein voor al die ambtenaren en het werd verhuurd. En tegenwoordig wordt het bevolkt door nijvere personeelsleden van Allen en Overy LLP, een internationaal opererende advocaten maatschap.

Ik was ondertussen linksaf geslagen en zag het gebouw in de verte al liggen. Het brede trottoir van de Churchilllaan was voor een groot deel in gebruik als fietsenstalling. Van bewoners naar ik aannam. Zouden het hier nog steeds huurwoningen in de duurdere categorie zijn of waren de etagewoningen de afgelopen jaren verkocht voor drie of vier ton per woonlaag? Waarschijnlijk het laatste.

Bij de brug over de Boerenwetering kon ik de verleiding niet weerstaan om één van de beelden van Hildo Krop te fotograferen. Bedekt met een laagje sneeuw trotseerden paard en zijn begeleidster onbevangen de winterkou. Maar dat kon ook nauwelijks anders als je ‘Onbevangenheid’ als naam hebt meegekregen.
De uitnodiging om een bezoek aan een tentoonstelling over wereldverbeteraars kon me moeilijk ontgaan net zo min als de Apollohal die me uitnodigde om binnen te komen. Onze bevrijders uit Canada zorgden er na de oorlog al snel voor dat er een ijsbaan in deze hal kwam om hun favoriete sport te kunnen beoefenen. Dat heeft maar een paar jaar geduurd. Daarna werd het vooral bekend als de basketballtempel van Amsterdam. En ook tegenwoordig is het nog in gebruik als sporthal.

Omdat ik toch aan het fotograferen was stak ik daarna over om gelijk de ijzeren wimpel mee te nemen die tegenover de Apollohal staat. Als blijvende herinnering aan de intocht van de Canadezen in 1945. Heel anders van stijl dan de beelden van Krop en ik kan me nog herinneren dat ik dit als monument in mijn jonge jaren maar niets vond. Pas toen ik me later in kunst en alle daarbij horende uitingen ging verdiepen leerde ik het te waarderen.
Maar de Rijksverzekeringsbank wachtte. Een gebouw met een indrukwekkende entree waarmee, zoals de toenmalige minister van Sociale Zaken het verwoordde, ‘openbare getuigenis wordt afgelegd van het onverbreekbare verband tussen onze sociale verzekering en haar uitvoerders, de Rijksverzekeringsbank’.
Binnen werd ik begroet door Jos en z’n echtgenote, die een kleine veertig jaar geleden in dit gebouw had gewerkt op een van de afdelingen.
We werden verwacht maar er was nog wel even tijd voor een kopje koffie dat me door de aardige receptioniste werd aangeboden. Lekkere koffie die me weer helemaal bij de les bracht.
In het gesprek dat we daarna voerden met een medewerker bleek dat we net op tijd waren met ons bezoek. Hij hield zich namelijk bezig met de coördinatie van een ingrijpende verbouwing die op 1 januari gepland stond om te beginnen.
Eigenlijk had hij het druk maar een uurtje voor een rondgang door het gebouw kon er wel af. Wel met het verzoek om binnen geen foto’s te maken want al het met de verbouwing verband houdende fotowerk was op voorwaarde van exclusiviteit uitbesteed aan een firma. Toegang tot het dak om foto’s te maken van de omgeving was in verband met het gevaar ook niet toegestaan.
Dat viel dus tegen maar het uitzicht vanuit het bedrijfsrestaurant op de bovenste etage maakte veel goed.

 Het huis van Apollo zal er na de verbouwing van buitenaf gezien nog hetzelfde uitzien. Binnen zal het echter moeten voldoen aan de eisen die je aan een modern kantoor mag stellen.
Wat wij nu zagen leek echter toch al niet meer op het kantoor zoals het er veertig vijftig jaar geleden moet hebben uitgezien. Jammer dat ook de sappige verhalen van bijvoorbeeld een portier die er al vijftig jaar werkte, ontbraken. Geen sfeerbeschrijvingen over directeuren en hun secretaresses, over al die ijverige ambtenaren die een carrière opbouwden tussen kaartenkasten waarin het lief en leed van arbeidzaam Nederland was vastgelegd.
Wat straks overblijft, zal in principe overeenkomen met de tempel van Apollo in Rome. Het omhulsel blijft staan maar de geschiedenis is vergaan. Zo gaat dat.

28 december 2010
erJeetje