Afgelopen weekend hebben we naar die Manns gekeken. De film bedoel ik. Eigenlijk een driedelige TV-serie van ruim vijf uur. En het werd een bijzondere ervaring.
Ken je de film? Hij werd in 2001 in Duitsland gemaakt onder de naam die Manns, ein Jahrhundertroman. In Nederland omschreven als ‘het biografisch drama over het leven van de broers Heinrich en Thomas Mann inclusief hun gezinnen’.
Thomas Mann. Ik heb ooit de Toverberg van hem gelezen en dat staat vanaf die tijd bij ons in de boekenkast. Hoewel, het is best mogelijk dat het als gevolg van plaatsgebrek het veld heft moeten ruimen voor andere boeken.
Van het verhaal kan ik me nauwelijks iets herinneren. Ik weet nog dat het over een sanatorium gaat maar de verdere inhoud is in m’n geheugen gewist. Omdat deze aflevering over de schrijver Mann gaat heb ik dat even op internet opgezocht.

De Toverberg vertelt het verhaal van Hans Castorp, een jonge Duitser, die op bezoek gaat bij zijn neef in een sanatorium in Davos. Het bezoek loopt uit en duurt uiteindelijk zeven jaar. Tijdens het verblijf ervaart de jonge Castorp de routine van het dagelijkse sanatoriumleven en de gebruiken en gewoonten van de bewoners.
Wel een boek met een eerbiedwaardige leeftijd. Der Zauberberg werd in 1924 gepubliceerd en werd al snel tot hoogtepunt van de literatuur in die tijd benoemd. Verleden jaar november werd een nieuwe vertaling van het boek gepresenteerd in het Amsterdamse Goethe instituut. Vertaler Hans Driessen hoopte daarbij met zijn versie van het verhaal een nieuwe lezersgroep in Nederland te winnen.
Maar terug naar de film. Daarin wordt aan de hand van interviews met het enige nog levende lid van de familie, Elizabeth Mann-Borgese, jongste dochter van Thomas Mann, de levensloop van een uitzonderlijke familie gevolgd. Hun geschiedenis blijkt daarbij onlosmakelijk te zijn verbonden met de onzekere sfeer die heerste tijdens de Weimar Republiek, de opkomst van het Nationaal Socialisme, de turbulente oorlogsjaren en de naoorlogse wederopbouw. Door de gespeelde scènes hier en daar te mengen met beelden van documentaires uit de betreffende perioden wordt het weergegeven tijdsbeeld nog versterkt.
Zoals bij veel TV-series is er ook een DVD van die Manns te koop. Lia had hem al een tijdje geleden gekocht en zoals al gezegd besloten we afgelopen weekend in een opwelling om hem maar eens op te zetten. Gezellig even een filmpje kijken maar het werd heel iets anders dan we verwachtten.
De eerste tien vijftien minuten stonden (zaten) we zelfs in dubio of we verder zouden kijken of niet. Dat kwam vooral omdat we nauwelijks grip kregen op het verhaal en de rol van al die familieleden. Eigen schuld eigenlijk. Voor een dergelijke film moet je gewoon wat bronnenonderzoek doen. Met een kwartiertje vooraf lezen waren we voldoende op de hoogte geweest om de gebeurtenissen op het scherm vanaf de eerste beelden te volgen.
Maar al snel werden we toch door de film gegrepen. Het verhaal over Nobelprijswinnaar Thomas, zijn vrouw Katja en zijn kinderen trok zowel onstuitbaar als onweerstaanbaar aan ons voorbij. Zes kinderen telde het gezin. In volgorde van leeftijd actrice en schrijfster Erica, schrijver Klaus, schrijver en geschiedkundige Golo, schrijfster Monika, schrijfster en juriste Elizabeth en musicus en literatuur wetenschapper Michael.
De meeste leden van de familie talentvol op meerdere gebieden, een aantal ook kwetsbaar. Omdat ze niet van de drank, cocaïne en heroïne konden afblijven, omdat ze bisexueel waren (Thomas Mann heimelijk) of homosexueel (zoon Klaus).
Parallel aan hun geschiedenis werd de broer van Thomas, Heinrich met zijn echtgenote Nelly (voormalig nachtclubdanseres) gevolgd. Een verhaal dat bijna naadloos bij de ervaringen van Thomas en de zijnen aansloot.
Bijzonder dus? Wij vonden van wel. De film is in allerlei landen dan ook vele malen onderscheiden.
Je kunt hem voor minder dan een tientje aanschaffen. Vooral de wijze waarop de periode van 1930 tot 1945 werd weergegeven heeft me zo geboeid dat ik me heb voorgenomen om hem over pakweg een jaar nog een keer te bekijken.
Of ik me nog een keer aan de Toverberg waag? Dat denk ik niet. De Nederlandstalige weergave van het boek dat we bezitten – uitgegeven in 1975 in de vertaling van Hawinkels – is niet alleen gedateerd maar volgens Hans Driessen had de vertaler zich op talrijke plaatsen uitgeleefd in een wel erg vrije vertaling van de oorspronkelijke tekst. Iets wat bij de huidige opvattingen over vertalen niet wordt geaccepteerd.
Maar misschien is het een idee om de nieuwe uitgave een keertje op de Ereader te downloaden.

16-1-2013
erJeetje