Kunnen we die treinspullen niet beter aan de kinderen geven, zei mevrouw erJeetje een paar jaar geleden tijdens een tussentijdse poging om de zolder op te ruimen.
Het leek me wel een goed idee maar zoals het vaak met goede ideeën gaat bleef de uitvoering achterwege. In dit geval omdat de respons van de vader van het kleinkind – want die bedoelde ze – lauw te noemen was. Kortom, ik heb niet aangehouden en ze staan er nu nog. Die treintjes bedoel ik.
Speelgoedtreintjes zijn uit bij de jeugd en hun vaders en het bericht dat ik een paar weken geleden in de krant las bevestigde die mening. De Duitse fabrikant van modeltreinen Märklin had faillissement aangevraagd en zou naar alle waarschijnlijkheid het loodje leggen. Het einde van een bedrijf dat met zijn producten gedurende 150 jaar de harten van kleine en grote jongens harder liet kloppen.
Wanneer kreeg ik zelf m’n eerste trein? Sjonge, daar moet ik een eind voor terug in de tijd. Naar 1941 als ik me goed herinner. Of was het in ‘40 met Sinterklaas? Ik weet het niet meer en die datum doet er ook niet zo veel toe. Het speelde zich in ieder geval tijdens het begin van de oorlog af, in de periode dat we ondergedoken waren en verborgen voor de Duitse bezetter tijdelijk in Eerbeek woonden.
De trein, een opwindmodel, met een stationnetje en nog wat toebehoren, moest ik delen met m’n jongste broer en heeft jaren z’n baantjes getrokken op een emplacement dat door de regelmatig plaatsvindende aankoop van rails en wissels gestaag groeide.
Maar het was nog niets vergeleken bij de modelbaan die ik in 1943 te zien kreeg. Na de onderduikperiode waren we teruggekeerd naar Amsterdam en ik moest weer naar school. De Meerhuizenschool die in die tijd tijdelijk in de Dintelstraat was ondergebracht. Een van de jongens van m’n klas troonde me toen een keertje mee naar zijn huis, een benedenhuis in de Deurlostraat, om me zijn trein te laten zien. Het was een pracht. Op een grote tafel was een baan met huisjes, bergen en wat al niet gebouwd en daarop konden twee elektrische treinen tegelijk rijden. Dat was m’n eerste kennismaking met Märklin en daar bleef het jaren bij hoewel ik als we in de stad waren, altijd een bezoekje aan twee bepaalde winkels in de Kalverstraat wilde brengen. De eerste, vlak bij de Dam, was de zaak van van Embden die na de oorlog ook speelgoed waaronder elektrische treinen verkocht. Maar de echte speelgoedspecialist zat een eindje verder. Dat was Merkelbach, een zaak met een vrij smalle etalage, waarin schitterende modellen van locomotieven en wagons je tegemoet glommen. Binnen dreven miniatuur stoommachientjes een miniatuur houtzagerij aan en natuurlijk stond er een modelspoorbaan van Märklin. Het was kortom een waar speelgoedparadijs.
Het lag dus voor de hand dat mijn zoons een elektrische trein zouden krijgen toen ze daar de leeftijd voor hadden bereikt. Een Märklin natuurlijk en in de jaren daarna hebben we meerdere banen gebouwd, variërend van een hangend exemplaar waar je in opgehesen toestand onderdoor liep tot een schitterende baan op zolder met bergen, tunnels, rotspartijen en Duitse vakwerkhuisjes van Faller.
Toen de zonen ouder werden verkochten ze de treinen van Märklin (HO-formaat voor de insiders) en van de opbrengst schaften ze treintjes van Trix in het minimodel aan. Weer werd er een modelbaan gebouwd maar het echte enthousiasme voor modeltreinen was toen al op de terugweg. Autoracebanen van Scalectrix kwamen op de markt, radiografisch bestuurbare auto’s volgden en de modeltrein legde het loodje. De baan werd gesloopt en treintjes, stations, rails en huisjes verdwenen in kartonnen dozen. Om te bewaren voor kleinkinderen later hoewel we de kans daarop in die tijd niet groot schatten, een vergissing die wel meer door ouders wordt gemaakt.
Hoe ging het verder? Verleden jaar moest de prachtige treinenzaak van de Groot op het Binnenhof in Amstelveen z’n deuren sluiten. Is Neurenberg nog steeds speelgoedstad? Ik weet het niet maar las verleden week dat Märklin toch blijft bestaan. Met steun van deze of gene geloof ik.
En er is nog meer hoop. Gisteren was m’n jongste kleinzoon op bezoek. Ruim twee jaar is ie en tot m’n genoegen bespeurde ik een meer dan gebruikelijke hoeveelheid enthousiasme voor treintjes bij hem. Zou ik dan toch nog een keer een zelfbouwbaan in de familie mogen aanschouwen? Je kunt er op die leeftijd nog weinig over zeggen maar die treintjes op zolder doe ik voorlopig nog niet weg.
Zeg nooit nooit.
20-02-2009